Pnącza ogrodowe - Clematis - Źródło Dobrych Pnączy

Pnącza ogrodowe

Poza powojnikami istnieje duża grupa krzewów pnących wartych spopularyzowania. Pnącza zajmują mało miejsca w ogrodzie, a dają duży efekt dzięki masie wytwarzanej zieleni rdestówka (Fallopia), kokornak (Aristolochia), dławisz (Celastrus), milin (Campsis), winorośl (Vitis), winobluszcz (Parthenocissus), winnik (Ampelopsis), aktinidia (Actinidia), pięknym kwiatom: glicynia (Wisteria), milin (Campsis), wiciokrzew (Lonicera), owocom ozdobnym: dławisz (Celastrus), psianka (Solanum), winnik (Ampelopsis) lub jadalnym: aktinidia (Actinidia), cytryniec (Schisandra), akebia (Akebia).
 

Większość pnączy wspina się

wijąc dookoła podpór, niektóre mogą się piąć po płaskich ścianach, bez dodatkowych podpór, przytrzymując się ścian korzeniami przybyszowymi np. bluszcz (Hedera), hortensja pnąca (Hydrangea anomala subsp. petiolaris), milin (Campsis), przywarka japońska (Schizophragma hydrangeoides) i trzmielina Fortune'a (Euonymus fortunei) lub specjalnymi przylgami np. winobluszcze (Parthenocissus).

Pnącza można wykorzystać do okrycia ścian budynków,

co poza walorami dekoracyjnymi ociepla budynki zimą a cieniuje i ochładza latem oraz sprzyja osuszeniu ścian, osłaniając je przed deszczem i pobierając nadmiar wody z okolic fundamentów. Najlepiej do tego celu nadają się winobluszcze, ale można tak prowadzić również bluszcz czy milin, a zapewniając podpory także wszystkie pozostałe pnącza.

Pnącza mogą szybko przykryć nieefektowne budynki,

różnego rodzaju szopy, magazyny i śmietniki, chowając je przed oczami naszych gości. Jeśli chcemy mieć efekt w ciągu jednego roku, najlepiej do tego celu nadają się: rdestówka Auberta (Fallopia aubertii), chmiel (Humulus), powojniki (Clematis) z Grupy Tangutica np. 'Bill MacKenzie' czy ‘Lambton Park’ lub powojnik 'Paul Farges' z Grupy Vitalba. Jeśli możemy poczekać 2-3 lata, dobry efekt możemy uzyskać stosując któreś z pozostałych pnączy.

Pnącza mogą pokrywać różnego rodzaju ogrodzenia

(np. siatki) i poza walorami dekoracyjnymi, zasłaniają nas przed oczyma ciekawskich oraz chronią przed wiatrem i kurzem. Nadają się do tego świetnie np. bluszcz pospolity (Hedera helix), wiciokrzew zaostrzony (Lonicera acuminata), powojniki (Clematis) z Grupy Atragene (zwłaszcza ‘Pamela Jackman’), Grupy Tangutica (zwłaszcza ‘Lambton Park’), Grupy Viticella (np. 'Etoile Violette' i 'Krakowiak'PBR) oraz Grupy Vitalba (zwłaszcza 'Paul Farges'), winnik tojadowaty (Ampelopsis aconitifolia), winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia) i winobluszcz trójklapowy (Parthenocissus tricuspidata).

Większość pnączy ma nieduże wymagania,

ale ponieważ wytwarzają dużą masę zieleni, nie lubią gleb bardzo suchych i bardzo ubogich. Gatunki ciepłolubne np. aktinidie (Actinidia), glicynie (Wisteria) i miliny (Campsis) preferują stanowiska ciepłe, osłonięte i słoneczne. Na stanowiskach chłodniejszych, wilgotnych i półcienistych lepiej się czują np. bluszcz (Hedera), hortensja pnąca (Hydrangea anomala subsp. petiolaris), kokornak (Aristolochia), przywarka (Schizophragma), trzmielina Fortune’a (Euonymus fortunei), akebia (Akebia), chmiel (Humulus) i część wiciokrzewów (Lonicera).

Sadząc pnącza

kopiemy dół o wymiarach 50 x 50 x 50 cm, który wypełniamy żyzną glebą, a rośliny (zależnie od gatunku) sadzimy 0-10 cm głębiej niż rosły dotychczas, w odległości co najmniej 30-50 cm od murów i 50-100 cm od drzew. Prawidłowo dobrane i posadzone pnącza mogą rosnąć wiele lat, dekorując ogród przez cały rok i stanowiąc świetne schronienie dla ptaków.

Hedera - bluszcz

Bluszcz jest jednym z najpopularniejszych pnączy ogrodowych uprawianym już w starożytnej Grecji i Rzymie. Należy do rodziny Araliaceae – araliowate. Jest to roślina długowieczna – najstarsze znane egzemplarze mają ponad 200 lat.

Clematis Bluszcz

Najpopularniejszy u nas bluszcz pospolity (Hedera helix) jest zimozielonym pnączem dorastającym do 30 m wysokości, wytwarzającym 0,51 m przyrostu rocznie. Główną jego ozdobą są liście: ciemnozielone, zimozielone, skórzaste. Jest to pnącze samoczepne, czyli może wspinać się po pionowych podporach dzięki korzeniom przybyszowym wytwarzanym na pędach.

Bluszcz przechodzi dwa stadia rozwoju – młodociane (wegetatywne) i dojrzałe (owocujące) – znacznie różniące się między sobą wyglądem i charakterem wzrostu. Roślina w stanie młodocianym (najczęściej taką spotykamy) ma giętkie pędy z korzeniami czepnymi. Forma dojrzała ma sztywne pędy, czasami sterczące do góry, z niedużą liczbą lub bez korzeni czepnych. Liście stadium wegetatywnego są szeroko owalne, 3–5 klapowe, sercowate u podstawy. Liście na pędach owocujących są romboidalne lub owalne, bez klap.

Clematis Bluszcz

Bluszcz kwitnie od września do listopada, ma niepozorne, zielonobiałe kwiaty zebrane w kuliste baldaszki. Owocem są czarnofioletowe pestkowce, dojrzewające w kwietniu–maju. Godne polecenia są odmiany o zielonych liściach, szczególnie:

Clematis Bluszcz

  • 'Białystok' silnie rosnąca, dobrze krzewiąca się polska odmiana o dużych liściach. Może osiągnąć ponad 20 m wysokości, przyrastając ok. 1 m rocznie. Polecana do stosowania w miejscach półcienistych i cienistych. Długowieczna i bardziej odporna na mróz oraz bakteriozy niż inne odmiany bluszczu dostępne w sprzedaży.
  • 'Thorndale' - najlepsza okrywowa odmiana bluszczu. Ma dosyć duże ciemnozielone liście z jaśniejszym unerwieniem. Silnie rośnie i dobrze się krzewi, ale gorzej wspina się po ścianach niż odmiany 'Białystkok' czy 'Woerner'. Polecana do stosowania w miejscach półcienistych i cienistych. Świetna do stosowania w zieleni publicznej. Najczęściej stosowana odmiana bluszczu w Stanach Zjednoczonych. Stosunkowo mrozoodporna.
  • 'Woerner' - odmiana o liściach ciemnozielonych z wyraźnym białym unerwieniem. Polecana do stosowania w miejscach półcienistych i cienistych. Silnie rośnie, dobrze wspina się po ścianach; znakomita do tworzenia osłon lub jako roślina okrywowa. Świetna do stosowania w zieleni publicznej. Stosunkowo mrozoodporna.

Z odmian o nakrapianych liściach godna polecenia jest odmiana 'Profesor Seneta'.Jest to polska silnie rosnąca odmiana o dekoracyjnych dużych (8–12 cm śr.) zielonych liściach upstrzonych marmurkowym, kremowym wzorem. Najlepiej się czuje w półcieniu, ale może rosnąć również w słońcu (wówczas liście są lepiej wybarwione).
 

Clematis Bluszcz

Innym gatunkiem bluszczu możliwym do uprawy w najcieplejszych rejonach Polski jest bluszcz kolchidzki (Hedera colchica). Główną jego ozdobą są zimozielone, duże liście długości do 20 cm. Wspinające się pędy często ulegają uszkodzeniom mrozowym, dlatego stosuje się go głównie jako roślinę okrywową w cienistych zakątkach ogrodów, zazwyczaj w Polsce zachodniej i centralnej.

Clematis Bluszcz

Polecane odmiany

  • 'Dentata' silnie rosnąca odmiana o dekoracyjnych zimozielonych, dużych liściach śr. 15–20 cm. Liście są skórzaste, matowe, jasnozielone wiosną, a ciemnozielone latem.
  • 'Dentata Variegata' - odmiana o dekoracyjnych zimozielonych, dużych liściach śr. 15–20 cm. Liście są: owalne, do sercowatych, bezklapowe, z nieregularnym ząbkowaniem brzegów, skórzaste, matowe, zielone, z nieregularnym kremowym obrzeżeniem i srebrzystozielonymi smugami.
  • 'Sulphur Heart' - liście zimozielone, owalne do sercowatych, bezklapowe, z nieregularnym ząbkowaniem brzegów, zielone, z żółtymi nerwami oraz nieregularnymi żółtymi i jasnozielonymi, rozmytymi przebarwieniami w środku.

Clematis Bluszcz

Wymagania

Najlepiej rośnie w cieniu lub półcieniu. Na stanowiskach słonecznych łatwiej podmarza. Nie lubi gleb suchych i kwaśnych, ale dobrze toleruje większość przeciętnych gleb.

Zastosowanie

Świetny do stosowania jako roślina okrywowa, zastępująca trawnik w miejscach ocienionych, np. u podstawy drzew. Bardzo dobrze nadaje się do okrywanie drzew, pergoli, ścian, ogrodzeń oraz miejsc, które chcemyprzykryć zimozieloną osłoną.

Clematis Bluszcz