botanika farmaceutyczna
841
Tom 68 · nr 12 · 2012
że kultury wytrząsane mogą być potencjalnym źró-
dłem obu grup aktywnych biologicznie związków.
Maksymalne całkowite zawartości dwóch lignanów
(schizandrolu A i B) i kwasów fenolowych na dwóch
testowanych wariantach podłoża M-S były rów-
ne odpowiednio 121,44 i 99,70 mg%. Maksymal-
ne zawartości schizandrolu A i schizandrolu B były
porównywalne (58,05 i 63,39 mg%). Wśród sze-
ściu obecnych w biomasie kwasów fenolowych do-
minowały ilościowo dwa związki – kwas chloroge-
nowy (maks. 49,05 mg%) i kwas protokatechowy
(maks. 37,19 mg%). Obie grupy metabolitów były
akumulowane głównie w hodowanej in vitro bio-
masie. W liofilizatach pożywek stwierdzono nie-
wielkie ich ilości [78].
Biotransformacje
W Zakładzie Botaniki Farmaceutycznej UJ CM
podjęto ponadto próby wykorzystania enzymatycz-
nego potencjału hodowanych in vitro komórek cy-
tryńca w procesach biotransformacji. W ramach
wstępnych eksperymentów badano zdolność prze-
prowadzania reakcji glukozylacji przez hodowane
in vitro komórki kultur kalusowo-pędowych, po-
dając egzogennie do kolb hodowlanych potencjal-
ne substraty (prekursory) arbutyny – hydrochi-
non i kwas 4-hydroksybenzoesowy. Ze względu na
ograniczone zasoby naturalne roślin będących źró-
dłem arbutyny – krzewinki z rodziny Ericaceae
(Wrzosowate), podlegające ochronie gatunkowej,
oraz trudności z syntezą chemiczną tego cennego
w lecznictwie i kosmetologii związku (dezynfek-
cja dróg moczowych, właściwości przeciwkaszlo-
we, wybielanie skóry) poszukuje się biotechnolo-
gicznych rozwiązań, głównie z udziałem roślinnych
kultur in vitro.
W wyniku wstępnych badań z hydrochinonem
uzyskano maksymalną całkowitą zawartość ar-
butyny w biomasie i w pożywce równą 3,89 g%
(400 mg prekursora na 1 litr pożywki, dawka po-
dzielona na trzy porcje) [80]. Badania zmierzające
do optymalizacji procesu biotransformacji hydro-
chinonu będą kontynuowane. We wstępnych eks-
perymentach z kwasem 4-hydroksybenzoesowym
w roli substratu otrzymano jeden główny produkt,
który nie jest arbutyną [81]. W najbliższym cza-
sie zaplanowano badania zmierzające do identyfi-
kacji produktu.
Podsumowanie
Z przedstawionego stanu wiedzy dotyczą-
cej cytryńca chińskiego wynika, że gatunek ten
jest obiektem wielokierunkowych badań. Bada-
nia te dotyczą przede wszystkim różnych kierun-
ków aktywności biologicznej czystych wyizolowa-
nych lignanów. Licznie reprezentowane są badania
farmakologiczne lignanów i wyciągów z owoców
cytryńca. Znaczną grupę stanowią ponadto pra-
ce dotyczące metod oznaczania jakościowego
i ilościowego lignanów, niezbędne w standaryzacji
coraz większej liczby dostępnych na rynku prepara-
tów leczniczych, suplementów diety i kosmetyków
produkowanych na bazie owoców cytryńca, a tak-
że istotne w badaniach ściśle naukowych.
Rozwijają się ponadto badania z zakresu biotech-
nologii, zmierzające do zaproponowania alterna-
tywnego źródła pozyskiwania lignanów cytryńca
dla celów leczniczych i kosmetycznych.
Otrzymano: 2012.09.12 · Zaakceptowano: 2012.10.13
Piśmiennictwo
1. European Pharmacopoeia 6.0–6.5, Schisandrae chinensis fructus.
European Directorate for the Quality of Medicines, France, Stras-
burg 2008.
2. Farmakopea Polska VIII, Suplement 1, Schisandrae chinensis fruc-
tus. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycz-
nych i Produktów Biobójczych, Rzeczpospolita Polska, Warszawa
2009, 4212.
3. European Pharmacopoeia 7.0–7.2, Schisandrae chinensis fructus.
European Directorate for the Quality of Medicines, France, Strasburg
2011: 1234.
4. Farmakopea Polska IX, Schisandrae chinensis fructus, Urząd Reje-
stracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów
Biobójczych, Rzeczpospolita Polska, Warszawa 2011, 1: 1381.
5. Chinese Pharmacopoeia Commission. The Pharmacopoeia of the Pe-
ople’s Republic of China. Chemical Industry Press, Beijing 2005.
6. The Japanese Pharmacopoeia, 15
th
ed. (English version). Tokyo, Mi-
nistry of Health and Welfare 2006.
7. Pharmacopoeia of the Republic of Korea, 9
th
ed. Seoul, Taechan yakjon
2007.
8. WHO Monographs on Selected Medicinal Plants. Fructus Schisan-
drae. World Health Organization, Geneva 2007, 3: 296–313.
9. United States Pharmacopeia, National Formulary, USP-NF 1999.
10. Ekiert R.: Cytryniec – niedoceniany dar chińskiej medycyny. Lek
w Polsce (Drug in Poland). 2005, 15: 88–92.
11. Hancke J.L., Burgos R.A., Ahumada F.: Schisandra chinensis (Turcz.)
Baill. Fitoterapia 1999, 70: 451–471.
12. Kohlmünzer S.: Farmakognozja. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2003.
13. Huang S-X., Yang J., Huang H., Li L-M., Xiao W-L., Li R-T., Sun H-D.:
Structural Characterization of Schintrilactone, a New Class of Nor-
triterpenoids from Schisandra chinensis. Org. Lett. 2007, 9(21):
4175–4178.
14. Xiao W-L., Li R-T., Huang S-X., Pu J-X., Sun H-D.: Triterpenoids
from the Schisandraceae family. Nat. Prod. Rep. 2008, 25: 871–889.
15. Lee K-H., Morris-Natschke S., Qian K., Dong Y., Yang X., Zhou T.,
Belding E., Wu S-F., Wada K., Akiyama T.: Recent Progress of Re-
search on Herbal Products Used in Traditional Chinese Medicine:
the Herbs Belonging To The Divine Husbandman’s Herbal Founda-
tion Canon. J. Trad. Compl. Med. 2012, 2: 6–26.
16. Sovová H., Opletal L., Bártlová M., Sajfrtová M., Krenková M.: Super-
critical fluid extraction of lignans and cinnamic acid from Schisan-
dra chinensis. J. Supercrit. Fluids 2007, 42: 88–95.
17. Xiao B., Liu X., Hu D., Liu C., Wang X., Yin J.: Pharmacognostical
study of Folium Schisandrae chinensis. Asian J. Trad. Med. 2007, 2:
198–201.
18. Li L.N.: BiologicaIIy active components from traditionaI Chinese me-
dicines. Pure & Appl. Chem. 1998, 70(3): 547–554.
19. Xue Y.B., Zhang Y.L., Yang J.H., Du X., Pu J.X., Zhao W., Li X.N., Xiao
W.L., Sun H.D.: Nortriterpenoids and lignans from the fruit of Schi-
sandra chinensis. Chem. Pharm. Bull. 2010, 58(12): 1606–1611.
20. Chiu P.Y., Luk K.F., Leung H.Y., Ng K.M., Ko K.M.: Schisandrin B ste-
reoisomers protect against hypoxia/reoxygenation-induced apopto-
sis and inhibit associated changes in Ca
2+
-induced mitochondrial per-
meability transition and mitochondrial membrane potential in H9c2
cardiomyocytes. Life Sci. 2008, 82: 1092–1101.
21. Blunder M., Pferschy-Wenzig E.M., Fabian W.M., Hüfner A., Ku-
nert O., Saf R., Schühly W., Bauer R.: Derivatives of schisandrin with