Page 3

834

Tom 68 · nr 12 · 2012

a– i β-pinen) i seskwiterpeny (seskwikaren, cha-
migrenal, a– i β-chamigren, β-bisabolen).

Część badań składu chemicznego tego gatun-

ku dotyczyła liści. W liściach obok lignanów wy-
kazano obecność związków triterpenowych,
takich jak: schisandrilaktony A-G, kwas wuwe-
izilaktonowy, wuweizidilaktony A–F, pre-schi-
sanartanina A i B. Potwierdzono także obecność
zarówno aglikonów flawonoidowych (kemfe-
rol, kwercetyna), jak i glikozydów ((+)-izosko-
paryna, (1→6)-β-D-glukopiranozyd 3-O-β-L-
ramnopiranozylokwercetyny).

Ponadto stwierdzono obecność innych połą-

czeń glikozydowych: 3-O-β-D-glukopiranozydu
kwasu dihydrofazeinowego, (1→6) i (1→2)
β-D-glukopiranozydu alkoholu benzylo-O-β-D-
glukopiranozowego oraz wolnego kwasu cynamo-
nowego (prekursorsa m.in. jednej z podgrup kwa-
sów fenolowych) [13-17].

Lignany cytryńca chińskiego

Zawartość lignanów dibenzo[a,c]cyklooktadie-

nowych w owocach i nasionach Schisandra chi-
nensis waha się od 7,2 do 19,2% s.m. [1–8]. We-
dług danych figurujących w monografii WHO liczba
wyizolowanych i zidentyfikowanych lignanów wy-
nosi około 30 [8, 18, 19]. Większość związków z tej
grupy posiada liczne synonimowe nazwy, których
funkcjonowanie w piśmiennictwie naukowym sta-
nowi znaczne utrudnienie. Poniżej wymieniono
główne lignany występujące w omawianym gatun-
ku, a w nawiasach podano wyłącznie pojedyncze,
najbardziej znane ich synonimowe nazwy.

Najważniejszymi lignanami Schisandra chinen-

sis są: schizandryna (schizandrol A), 0,2–0,7%;
gomisyna A (schizandrol B), 0,1–3,0%; deok-
syschizandryna (schizandryna A), 0,1–9,0%;
γ-schizandryna (schizandryna B), 0,1–5,0%; go-
misyna N (pseudo-γ-schizandryna B), 0,1–0,5%
[

tabela 1

; 8, 11].

Aktywność biologiczna lignanów

Najlepiej przebadanymi pod kątem aktywno-

ści biologicznej lignanami Schisandra chinensis
są: schizandryna, gomisyna A, deoksyschizandry-
na, γ-schizandryna, schizandryna C, schizantrenol
oraz gomisyny J i N [8]. Główne kierunki działa-
nia biologicznego lignanów to: blokowanie kana-
łów wapniowych (Ca

), obniżanie poziomu trans-

aminazy glutaminianowo-pirogronianowej (SGPT,
ALAT), obniżanie poziomu wątrobowej transami-
nazy glutaminianowo-pirogronianowej (LGPT),
obniżanie poziomu aminotransferazy alaninowej
(ALT, ALAT), obniżanie poziomu aminotransfe-
razy asparaginianowej (AST, ASPAT), hamowanie
aktywności cyklooksygenazy 1 i 2 (COX 1 i 2), ha-
mowanie produkcji tlenku azotu (NO), hamowanie
ekspresji genów prozapalnych cytokin i inaktywa-
cja cytochromu P450 [8, 11, 20–23]. W ostatnich
latach dla schizandryny, gomisyny A, gomisyny G
i schizantrenolu wykazano inne cenne właściwo-
ści biologiczne, jak: hamowanie agregacji płytek
krwi, działanie hamujące namnażanie wirusa HIV
oraz działanie wspomagające w leczeniu nowotwo-
rów, poprzez hamowanie wczesnej aktywacji on-
kogennej wirusa Epstein-Barra (EBV-EA), cofanie

Lignan

Schizandryna

Gomisyna A

Deoksyschizandryna

-Schizandryna

Gomisyna N

Tabela 1.

Struktura wybranych lignanów cytryńca chińskiego – pochodnych dibenzocyklooktadienu