Dr inż. Szczepan Marczyński

Czołowy polski znawca pnączy, naukowiec, szkółkarz, hodowca i popularyzator wiedzy o roślinach wspinających się i okrywowych.

Absolwent Wydziału Ogrodniczego SGGW. Na warszawskiej uczelni doktoryzował się i 25 lat pracował jako nauczyciel akademicki. Przez rok prowadził badania w Cornell University w Stanach Zjednoczonych, a przez dziewięć miesięcy w Holandii, w Szkółkarskiej Stacji Doświadczalnej w Boskoop. Jest autorem lub współautorem pięciu książek i ponad 100 prac naukowych oraz artykułów w prasie krajowej i zagranicznej. Wygłosił kilkadziesiąt wykładów i prelekcji w Polsce oraz w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Chinach, Holandii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Czechach, we Francji i na Węgrzech.

W 1988 r. wraz z mgr inż. Władysławem Piotrowskim założył szkółkę powojników (Clematis) i innych pnączy, która obecnie mieści się w Pruszkowie - „Clematis Źródło Dobrych Pnączy”.

Od 1992r. zajmuje się również hodowlą. Wyhodował i wprowadził do produkcji ponad 80 nowych odmian powojników (Clematis) oraz dziewięć odmian innych pnączy. Niektóre zdobywają laury na wystawach i testach międzynarodowych w Polsce i zagranicą. Wiele z nich jest chronionych w Polsce, Europie, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Był wieloletnim prezesem Związku Szkółkarzy Polskich, prezydentem International Clematis Society. Oprócz tego jest członkiem International Plant Propagators Society, British Clematis Society oraz członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego i Polskiego Stowarzyszenia Centrów Ogrodniczych.

Listę „Powojników dla początkujących” opracowała szkółka Clematis Źródło Dobrych Pnączy Sp. z o.o. Sp.k., aby pomóc zwłaszcza osobom zaczynającym przygodę z powojnikami. Lista prezentuje gatunki i odmiany, które sprawdziły się w polskich warunkach klimatycznych i są dostępne na naszym rynku, które w przeciętnych warunkach ogrodowych są łatwe w uprawie, dość odporne na choroby, a przy tym dekoracyjne. Lista nawiązuje do listy powojników dla początkujących Międzynarodowego Towarzystwa Powojnikowego (International Clematis Society).

Grupa Viticella
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)

Do grupy tej należą powojniki wywodzące się od Clematis viticella (powojnika włoskiego), gatunku rosnącego naturalnie w południowej Europie. Znoszą bardzo dobrze zarówno gorący klimat, jak i chłody północy Europy. Preferują dobrze oświetlone stanowiska, dlatego nie zaleca się ich sadzić w cieniu lub przy północnych ścianach. Zadowalają się przeciętnymi czy nawet ubogimi glebami i są łatwe w uprawie oraz odporne na „uwiąd powojników". Rosną średnio silnie, osiągając około 3 m wysokości. Mają kwiaty małe lub średniej wielkości (od 4 do 13 cm średnicy). Kwitną obficie, na tegorocznych pędach, latem (od połowy czerwca) i jesienią. Wymagają silnego cięcia wczesną wiosną. Mogą być uprawiane przy wszelkiego rodzaju podporach, ogrodzeniach czy między krzewami, różami lub niedużymi drzewami, szybko się po nich wspinając i zdobiąc kwiatami.

Clematis ‘Betty Corning’

3 - 4 m

6 cm

VI - IX

Clematis ‘Carmencita’

2,5 - 3 m

6 - 7 cm

VII - IX

Clematis ‘Emilia Plater’

3 - 4 m

10 cm

VI - IX

Clematis ‘Etoile Violette’

3 m

8 cm

VI - IX

Clematis ‘Krakowiak'^PBR

3 m

5 - 8 cm

VI - IX

Clematis ‘Mazurek’^PBR

3,5 m

8 - 10 cm

VI - VIII

Clematis ‘Purpurea Plena Elegans’

3 - 4 m

6 - 8 cm

VII - IX

Clematis ‘Venosa Violacea’

2 - 3 m

12 cm

VI - IX

Powojniki wielkokwiatowe późno kwitnące
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)

Rozpoczynają kwitnienie w połowie czerwca – lipcu, na pędach tegorocznych. Często powtarzają kwitnienie późnym latem lub jesienią. Kwiaty mają średnicę od 13 do 20 cm. Rośliny dorastają do 2-3,5 m wysokości.

Clematis ‘Ashva’

1,5 - 2 m

5 - 8 cm

VI - IX

Clematis ‘Błękitny Anioł'

3 - 4 m

12 cm

VI - VIII

Clematis ‘Cloudburst'^PBR

3 m

10 - 12 cm

VI - IX

Clematis ‘Comtesse de Boushaud ’

3 - 4 m

12 cm

VI-VII, VIII-IX

Clematis ‘Grunwald'^PBR

3 - 3,5 m

10 - 12 cm

VI-VII, IX-X

Clematis ‘Hagley Hybrid'

2 - 3 m

13 cm

VII - IX

Clematis ‘Huldine’

3 - 5 m

8 - 10 cm

VI - IX

Clematis ‘Kardynał Wyszyński'

2 - 3 m

14 cm

VI - IX

Clematis ‘Kryspina'

2,5 - 4 m

12 -15 cm

VI - VIII

Clematis ‘Polish Spirit’

3 - 4 m

8 - 10 cm

VI - X

Clematis ‘Prince Charles'

2 m

10 cm

VI - IX

Clematis ‘Skayfall'^PBR

3 m

10 - 12 cm

VI - VIII

Clematis ‘Snow Storm’^PBR

2,5 - 3 m

10 - 12 cm

VI - VII, IX

Clematis ‘Solina'

2,5 - 3,5 m

12 cm

VI - VIII

Clematis ‘Vistula'

2,5 - 3 m

15 cm

VI - IX

Clematis ‘White Prince Charles'

2,5 m

6 - 8 cm

VI-VII, VIII-IX

Powojniki wielkokwiatowe wcześnie kwitnące
(Ciecie 2 - słabo wczesną wiosną)

Rozpoczynają kwitnienie w połowie maja – początku czerwca, na zeszłorocznych pędach. Często powtarzają kwitnienie w lecie na tegorocznych pędach. Kwiaty mają średnicę od 15 do 25 cm. Rośliny dorastają do 2-3 m wysokości. Odmiany z tej grupy są stosunkowo najbardziej wrażliwe na zespół chorób zwany "uwiądem powojników".

Clematis ‘Guernsey Cream’

2 m

12 - 15 cm

V-VI, VIII-IX

Clematis ‘Jan Paweł II'

3 - 4 m

13 cm

VI - IX

Clematis ‘Julka'^PBR

2 m

15 cm

VI - VIII

Clematis ‘Maria Kaczyńska’

1,4 - 1,7 m

10 - 12 cm

V - VI

Clematis ‘Mrs Cholmondeley'

3 m

15 - 20 cm

V-VI,VIII

Clematis ‘Piilu'

1,5 m

8 - 12 cm

VI, VII - VIII

Clematis ‘The Heroes of Warsaw’

2,5 - 3 m

10 - 14 cm

VI - VIII

Clematis ‘Warszawska Nike'

2 - 3 m

12 - 14 cm

VI - VII, IX

Clematis ‘Westerplatte'

2 m

12 - 14 cm

VI - VIII

Powojniki botaniczne (drobnokwiatowe) wcześnie kwitnące
(cięcie 1 - ciąć po kwitnieniu w razie potrzeby)

Grupa Atragene - większość odmian pochodzi od C. alpina i C. macropetala.

Stosunkowo łatwe w uprawie i mało wymagające. Bardzo mrozoodporne. Nie lubią miejsc gorących (bardzo słonecznych) oraz gleb ciężkich lub podmokłych. Dobrze się czują w półcieniu. Dorastają do 2-4 m wysokości. Kwitną w końcu kwietnia – maju i czasem powtarzają kwitnienie w sierpniu. Mają kwiaty dzwonkowate, a po przekwitnięciu dekoracyjne, puszyste owocostany.

Clematis ‘Pamela Jackman'

2,5 m

4 - 6 cm

IV - V

Do tej grupy należy dużo więcej wartościowych odmian wartych polecenia, jeśli spełnione są podane powyżej warunki.

Grupa Montana - odmiany pochodzące od C. montana.

Kwitną bardzo obficie w maju – początku czerwca. Silne rosną osiągając do 8 m. Nie są w pełni mrozoodporne. Pąki kwiatowe, a w ostrzejsze zimy również pędy, mogą przemarzać i tego roku nie kwitną. Stosować w miejscach ciepłych, osłoniętych, przy wysokich podporach np. drzewach. Nie nadaje się do sadzenia w Polsce północnowschodniej i wschodniej.

Clematismontana ‘Mayleen'

4 - 8 m

5 - 7 cm

V - VI

Clematis montana ‘Freda'

3 - 5 m

4 - 5 cm

Grupa Texensis
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)

Do grupy należą powojniki wywodzące się od Clematis texensis – powojnika teksaskiego, rosnącego naturalnie w stanie Teksas w USA. Wymagają trochę więcej starań niż większość odmian wymienionych na tej liście, ale ich atrakcyjny wygląd to rekompensuje.. Mają kwiaty kształtem przypominające tulipany liliokształtne. Kwitną latem (od lipca) i wczesną jesienią, na tegorocznych pędach. . Dorastają do 3 m wysokości. Wymagają przycięcia tuż przy ziemi wczesną wiosną, gdyż pędy zeszłoroczne i tak najczęściej zamierają. Łatwo są porażane przez mączniaka prawdziwego. Posadzenie ich w miejscu dobrze naświetlonym, przewiewnym, intensywnie, stale nawadnianym ale dobrze zdrenowanym, znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia tej choroby.

Clematis ‘Gravetye Beauty'

2 - 3 m

8 cm

VII - VIII

Clematis ‘Princess Diana'

2- 3 m

7 - 8 cm

VII - VIII

Grupa Tangutica
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)

Powojniki te mają nieduże, dzwonkowate, żółte kwiaty, a po przekwitnięciu, puszyste, jedwabiste owocostany. W zależności od odmiany kwitną od początku czerwca do późnej jesieni na tegorocznych pędach i osiągają od 2 m do 6 m wysokości. Najlepiej rosną i kwitną w miejscach dobrze oświetlonych. Powinny być sadzone na glebach przepuszczalnych, dobrze zdrenowanych. Dobrze znoszą gleby podsychające. Świetnie nadają się do tworzenia osłon i do sadzenia przy dużych drzewach. Najlepiej przycinać je silnie.

Clematis ‘Bill MacKenzie'

6 m

4 - 5 cm

VI - X

Clematis GOLDEN TIARA^® ‘Kogutia'^PBR

3,5 m

8 -10 cm

VI - VIII

Clematis ‘Kaśka'

3 - 4 m

7 - 9 cm

V - X

Clematis ‘Lambton Park'

4 - 5 m

5 - 7 cm

VI - X

Grupa Integrifolia
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)

Do grupy należą odmiany wywodzące się od Clematis integrifolia powojnika całolistnego. Ich pędy, w zależności od odmiany, mające długość od 40 do przeszło 200 cm, nie czepiają się podpór, ale mogą się o nie wspierać, przerastając byliny, krzewy czy niskie drzewa. Mogą być również stosowane jako rośliny okrywowe. Kwitną na tegorocznych pędach VI-X. Są bylinami, dlatego ich pędy zimą zamierają i wiosną trzeba je wycinać tuż przy ziemi.