Są to silnie rosnące pnącza osiągające 5–15 m wysokości (1–4 m przyrostu rocznie). Wspinają się za pomocą wąsów czepnych. Pojawiające się wiosną kwiaty są niepozorne, często pachnące. W rejonach o łagodniejszym klimacie uprawiane są głównie odmiany jadalne. Mniej znane są gatunki i odmiany ozdobne, choć mają dekoracyjne liście, ładnie przebarwiające się jesienią, szybko rosną i są tolerancyjne co do gleby. Są łatwe w uprawie i znoszą polskie zimy bez potrzeby okrywania. To idealne pnącza do tworzenia osłon, porastania wysokich ogrodzeń i ekranów dźwiękochłonnych, a także altan, pergoli, słupów oraz różnych konstrukcji i podpór ogrodowych.

Polecane gatunki i odmiany

Do najpopularniejszych winorośli ozdobnych, uprawianych w naszym klimacie zalicza się:

• Vitis amurensis - winorośl amurska.
  Gatunek naturalnie występujący w dorzeczu rzeki Amur, w Mandżurii, Korei i Japonii. Jest silnie rosnącym pnączem (dorasta do 15 m wysokości, rocznie przyrasta do 2 m). Ma ozdobne, duże (długości 15–25 cm), zielone liście. Są one szeroko owalne, sercowate u podstawy, zwykle z 3–5 klapami, ostro ząbkowane, grube i pomarszczone, pokryte kutnerem, ale gładkie od spodu. Jesienią efektownie przebarwiają się na czerwono. Kwiaty niepozorne, obupłciowe, zebrane w wiechowate kwiatostany, pachnące; rozwijają się w maju i czerwcu. Owoce to nieduże jagody średnicy 8 mm, fioletowoczarne, jadalne, o kwaśnym i cierpkim smaku; dojrzewają we wrześniu i październiku. Najlepiej rośnie, owocuje i wybarwia się na stanowiskach słonecznych. Gatunek całkowicie mrozoodporny, mało wymagający. Preferuje gleby żyzne, wilgotne, dobrze zdrenowane, ale dobrze sobie radzi na glebach przeciętnych, podsychających. Świetne pnącze do tworzenia osłon, obsadzania wysokich ogrodzeń, ekranów dźwiękochłonnych, altan, pergoli, słupów oraz różnych konstrukcji i podpór ogrodowych. Polecane do ogrodów średniej wielkości oraz do stosowania w zieleni publicznej.

• Vitis coignetiae - winorośl japońska.
  Gatunek naturalnie występujący w Japonii i Korei. Jest cennym, silnie rosnącym (osiąga ponad 12 m wysokości, rocznie przyrasta do 4 m) pnączem o bardzo dużych liściach, efektownie przebarwiającymi się jesienią na szkarłaty kolor. Wspina się za pomocą wąsów czepnych, które mogą mieć kilkadziesiąt centymetrów długości. Okrągławe, bardzo duże liście o średnicy ponad 30 cm są płytko powcinane ze słabo zaznaczonymi pięcioma klapami. Liście mają ładną kolorystykę – są zielone na górze, a szaro lub brązowo owłosione od spodu. Kwiaty są niepozorne, obupłciowe, jasnozielone, pachnące; rozwijają się w maju i czerwcu. Owoce to nieduże jagody, średnicy 8 mm, czarnopurpurowe, jadalne, ale niesmaczne; dojrzewają we wrześniu i październiku. Gatunek mrozoodporny (strefa 5–7). Preferuje gleby żyzne, dobrze zdrenowane, ale najładniej się przebarwia na glebach ubogich lub gdy podziemna bariera (np. fundament domu czy ogrodzenia) ogranicza rozrastanie się jego korzeni. Pnącze polecane do sadzenia przy wysokich ogrodzeniach, altanach, pergolach oraz innych konstrukcjach ogrodowych. Ze względu na silny wzrost i ciężar rośliny konstrukcje powinny być odpowiednio mocne. Pnącze polecane do stosowania w dużych ogrodach oraz zieleni publicznej.

• Vitis riparia - winorośl pachnąca.
  Gatunek pochodzący z Ameryki Północnej. Jest silnie rosnącym (osiąga ponad 10 m wysokości i do 2 m przyrostu rocznie) pnączem, które wspina się po podporach za pomocą wąsów czepnych. Szerokoowalne liście, najczęściej z trzema płytkimi klapami są nieregularnie i grubo ząbkowane; mają 10–18 cm średnicy. Są cienkie, zielone, gładkie i błyszczące na górze, na spodzie czasem lekko owłosione, zwłaszcza wzdłuż nerwu głównego. Jesienią przebarwiają się na intensywnie żółty kolor. Dwupienne, biało- lub zielonkawożółte kwiaty zebrane w wiechowate kwiatostany. Pachnące kwiaty męskie zebrane są w dość duże wiechy (8–15 cm długości), natomiast kwiaty żeńskie zebrane są w krótsze bardziej zwarte kwiatostany. Kwiaty pojawiają się od maja do czerwca. Owoce to fioletowoczarne jagody o średnicy do 8 mm. Są jadalne, ale niesmaczne.; są zjadane przez ptaki. Gatunek bardzo mrozoodporny, wytrzymujący temperatury do -42°C (strefa 3–9). Pnącze mało wymagające, rosnące nawet na przeciętnych i podsychających glebach. Znosi zasolenie gleby oraz zanieczyszczone powietrze. Jest cennym pnączem szczególnie polecanym do stosowania w zieleni publicznej oraz dużych ogrodach. Świetne do tworzenia osłon, porastania wysokich ogrodzeń, ekranów dźwiękochłonnych (dzięki odporności na zasolenie może porastać ekrany od strony jezdni), elewacji budynków (po specjalnych kratownicach przymocowanych do muru) czy altan, pergoli, słupów i innych konstrukcji oraz podpór ogrodowych.

W sprzedaży oprócz gatunku, występują jeszcze dwie odmiany:

• 'Ania' - odmiana żeńska (ma tylko kwiaty żeńskie i tylko w obecności zapylacza zawiązuje owoce).
• 'Tomek' - odmiana męska (ma tylko kwiaty męskie, nie zawiązuje owoców). Są to polskie odmiany wyselekcjonowane i nazwane przez Szczepana Marczyńskiego. Odmianę męską – ̍Tomek̍ – sadźmy, gdy nie chcemy, aby owoce np. spadały na chodnik czy taras.

Wymagania

Winorośle ozdobne w tym również winorośle pachnące można przycinać późną zimą lub na przedwiośniu; przycinane zbyt późno wiosną „płaczą”. Silne cięcie wykonuje się obowiązkowo u młodych pnączy do trzeciego roku po posadzeniu w celu ich rozkrzewienia. U starszych roślin mocne skracanie pędów można wykonać raz na kilka lat, aby nadać im pożądany kształt i ograniczyć ich bujny wzrost.