Listę „Powojników dla początkujących” opracowała szkółka Clematis Źródło Dobrych Pnączy Sp. z o.o. Sp.k., aby pomóc zwłaszcza osobom zaczynającym przygodę z powojnikami. Lista prezentuje gatunki i odmiany, które sprawdziły się w polskich warunkach klimatycznych i są dostępne na naszym rynku, które w przeciętnych warunkach ogrodowych są łatwe w uprawie, dość odporne na choroby, a przy tym dekoracyjne. Lista nawiązuje do listy powojników dla początkujących Międzynarodowego Towarzystwa Powojnikowego (International Clematis Society).
Grupa Viticella
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)
Do grupy tej należą powojniki wywodzące się od Clematis viticella (powojnika włoskiego), gatunku rosnącego naturalnie w południowej Europie. Znoszą bardzo dobrze zarówno gorący klimat, jak i chłody północy Europy. Preferują dobrze oświetlone stanowiska, dlatego nie zaleca się ich sadzić w cieniu lub przy północnych ścianach. Zadowalają się przeciętnymi czy nawet ubogimi glebami i są łatwe w uprawie oraz odporne na „uwiąd powojników". Rosną średnio silnie, osiągając około 3 m wysokości. Mają kwiaty małe lub średniej wielkości (od 4 do 13 cm średnicy). Kwitną obficie, na tegorocznych pędach, latem (od połowy czerwca) i jesienią. Wymagają silnego cięcia wczesną wiosną. Mogą być uprawiane przy wszelkiego rodzaju podporach, ogrodzeniach czy między krzewami, różami lub niedużymi drzewami, szybko się po nich wspinając i zdobiąc kwiatami.
Powojniki wielkokwiatowe późno kwitnące
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)
Rozpoczynają kwitnienie w połowie czerwca – lipcu, na pędach tegorocznych. Często powtarzają kwitnienie późnym latem lub jesienią. Kwiaty mają średnicę od 13 do 20 cm. Rośliny dorastają do 2-3,5 m wysokości.
Powojniki wielkokwiatowe wcześnie kwitnące
(Ciecie 2 - słabo wczesną wiosną)
Rozpoczynają kwitnienie w połowie maja – początku czerwca, na zeszłorocznych pędach. Często powtarzają kwitnienie w lecie na tegorocznych pędach. Kwiaty mają średnicę od 15 do 25 cm. Rośliny dorastają do 2-3 m wysokości. Odmiany z tej grupy są stosunkowo najbardziej wrażliwe na zespół chorób zwany "uwiądem powojników".
Powojniki botaniczne (drobnokwiatowe) wcześnie kwitnące
(cięcie 1 - ciąć po kwitnieniu w razie potrzeby)
Grupa Atragene - większość odmian pochodzi od C. alpina i C. macropetala.
Stosunkowo łatwe w uprawie i mało wymagające. Bardzo mrozoodporne. Nie lubią miejsc gorących (bardzo słonecznych) oraz gleb ciężkich lub podmokłych. Dobrze się czują w półcieniu. Dorastają do 2-4 m wysokości. Kwitną w końcu kwietnia – maju i czasem powtarzają kwitnienie w sierpniu. Mają kwiaty dzwonkowate, a po przekwitnięciu dekoracyjne, puszyste owocostany.
Do tej grupy należy dużo więcej wartościowych odmian wartych polecenia, jeśli spełnione są podane powyżej warunki.
Grupa Montana - odmiany pochodzące od C. montana.
Kwitną bardzo obficie w maju – początku czerwca. Silne rosną osiągając do 8 m. Nie są w pełni mrozoodporne. Pąki kwiatowe, a w ostrzejsze zimy również pędy, mogą przemarzać i tego roku nie kwitną. Stosować w miejscach ciepłych, osłoniętych, przy wysokich podporach np. drzewach. Nie nadaje się do sadzenia w Polsce północnowschodniej i wschodniej.
Grupa Texensis
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)
Do grupy należą powojniki wywodzące się od Clematis texensis – powojnika teksaskiego, rosnącego naturalnie w stanie Teksas w USA. Wymagają trochę więcej starań niż większość odmian wymienionych na tej liście, ale ich atrakcyjny wygląd to rekompensuje.. Mają kwiaty kształtem przypominające tulipany liliokształtne. Kwitną latem (od lipca) i wczesną jesienią, na tegorocznych pędach. . Dorastają do 3 m wysokości. Wymagają przycięcia tuż przy ziemi wczesną wiosną, gdyż pędy zeszłoroczne i tak najczęściej zamierają. Łatwo są porażane przez mączniaka prawdziwego. Posadzenie ich w miejscu dobrze naświetlonym, przewiewnym, intensywnie, stale nawadnianym ale dobrze zdrenowanym, znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia tej choroby.
Grupa Tangutica
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)
Powojniki te mają nieduże, dzwonkowate, żółte kwiaty, a po przekwitnięciu, puszyste, jedwabiste owocostany. W zależności od odmiany kwitną od początku czerwca do późnej jesieni na tegorocznych pędach i osiągają od 2 m do 6 m wysokości. Najlepiej rosną i kwitną w miejscach dobrze oświetlonych. Powinny być sadzone na glebach przepuszczalnych, dobrze zdrenowanych. Dobrze znoszą gleby podsychające. Świetnie nadają się do tworzenia osłon i do sadzenia przy dużych drzewach. Najlepiej przycinać je silnie.
Grupa Integrifolia
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)
Do grupy należą odmiany wywodzące się od Clematis integrifolia powojnika całolistnego. Ich pędy, w zależności od odmiany, mające długość od 40 do przeszło 200 cm, nie czepiają się podpór, ale mogą się o nie wspierać, przerastając byliny, krzewy czy niskie drzewa. Mogą być również stosowane jako rośliny okrywowe. Kwitną na tegorocznych pędach VI-X. Są bylinami, dlatego ich pędy zimą zamierają i wiosną trzeba je wycinać tuż przy ziemi.
Inne powojniki botaniczne i bylinowe kwitnące latem i jesienią
(Ciecie 3 - silnie wczesną wiosną)
Poniżej wymienione powojniki mają różne pochodzenie i cechy. Wszystkie kwitną na tegorocznych pędach i wymagają silnego cięcia wczesną wiosną.
Szczepan Marczyński
